Schrijven kan een eenzame bezigheid zijn. Als schrijver zit je soms dagen over je eigen boek gebogen en zie je niet altijd de fouten in je verhaal meer. Proeflezers zijn daarvoor de oplossing. Zij lezen een van de eerste versies van je boek en geven je vervolgens feedback om het boek nog beter te maken. Hoe pak je proeflezers aan?
Stap 1 – Lees 55 Tips van Sanne Hillemans, hoofdstuk proeflezers
Voorheen las ik altijd allerlei tips op Pinterest. Daar heb ik een mega bord voor alle schrijftips die ik maar kon vinden. Maar sinds Sanne Hillemans haar boek over schrijven en uitgeven heeft uitgegeven, pak ik sneller dat boek dan dat ik ‘Pinterest’ in mijn zoekbalk typ.
In haar boek is tip 18 compleet opgedragen aan proeflezers. Ze beschrijft wat ze doen, dat er verschillende proeflezers zijn en het belangrijkste proces: welke vragen over je boek je hen zou kunnen stellen. Sanne Hillemans geeft je een hele rits aan voorbeeld vragen die je kan gebruiken.
Stap 2 – Bedenk de vragen voor je proeflezers
Ik beken dat ik voor mijn fantasy manuscript alle vragen uit Sannes boek heb gepakt. Maar voor de boeken die ik hiervoor schreef, heb ik alle vragen zelf bedacht. Hoe bedenk je dit soort vragen? Je kan het opdelen op verschillende manieren. Vragen per hoofdstuk, vragen per 10% (als je zo outlined, zoals ik) of per tien of pas helemaal aan het einde. Wanneer je net als mij met een outline van procenten werkt, stel je maar een keer of acht vragen aan je lezers. Al deze vragen moeten te maken hebben wat er in die +- 7 hoofdstukken gebeuren.
Wanneer je vragen bedenkt, moet je uitgaan van het antwoord. Wat is het antwoord dat je het meest verder helpt? Dus vragen zoals ‘vond je het leuk’ zeggen wel wat over de leeservaring van je proeflezer, maar deze zijn niet inhoudelijk en kunnen je dus niet vertellen of dat ene probleem in je boek wel goed verteld is.
Stap 3 – Bepaal je medium
Hoe ga je deze vragen met je lezers verspreiden? Er zijn meerdere manieren, zelf heb ik gewerkt met enquêtes via Survio en door de vragen in het Word-bestand te zetten. Bedenk voor jezelf wat het handigste is en wat je later, met het organiseren van de feedback, het meest gaat helpen.
Stap 4 – Organiseer alle feedback wanneer iedereen klaar is
Feedback organiseren is ook een dingetje. Wanneer je met enquêtes werkt, is alles per enquête geordend. In Word is dat ook wel zo, maar dan moet je tussen alle hoofdstukken scrollen. Daarom gebruik ik tabellen. Dit kan in Word maar ook in Excel. Dan maak ik een tabel met in de bovenste rij van de eerste kolom de vraag die ik stelde en die in de volgende kolommen de namen van de proeflezers. En dan kopieer en plak ik alles naar dat bestand.
Stap 5 – Werk met kleurcodes
De allerlaatste stap die ik gebruik om mijn feedback te organiseren is door kleurcodes te gebruiken. Sanne Hillemans schrijft in haar boek ‘ik wilde horen wat ze allemaal goed vonden aan mijn verhaal en hoewel dat leuk is voor je ego, dient het geen enkel doel’. Ai, dat moest ik horen, dat wel, want ik keek daar altijd naar uit.
Proeflezer feedback helpt je om je boek beter te maken. Dat betekent niet dat je positief feedback moet negeren. Dit is voor mij het juiste moment om kleurcodes te gebruiken. Alle positieve feedback maak ik groen, zodat het me kan motiveren om door te zetten, alle feedback met tips die ik wil toepassen maak ik oranje (later groen wanneer ik ze verwerkt heb) en de feedback waar ik niets mee kan/wil maak ik rood. Dat is best een lastige situatie, want soms is het meer lezerspreferentie en de andere keer is moet je je ego opzijzetten en gewoon luisteren naar de lezer. Daarvoor heb je ze ingeschakeld.
Wanneer heb jij voor het laatst met proeflezers gewerkt en hoe pak jij dat aan?
Liefs,
Femke
